Ο ουρανόκλητος Ισαπόστολος Άγιος Κωνσταντίνος

Του Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευσταθίου

Ὁ προφητικός λόγος τοῦ Κυρίου, «εἰ ἐμέ ἐδίωξαν καί ὑμᾶς διώξουσι», ἔχει τήν πραγματοποίησίν του καί εἰς τάς ἡμέρας μας.

Έφ’ ὅσον ὑβρίζεται καί βλασφημεῖται τό πανάγιον Ὄνομά Του, ἀγνοεῖται ἡ ἀξία τοῦ μεγαλειώδους σωτηρίου ἔργου Του, ἀμφισβητεῖται ἀκόμη καί αὐτή ἡ ὔπαρξίς Του, ἑπόμενον εΙναι καί οἱ δοῦλοι Του καί οἱ πιστοί θεράποντές Του νά διώκωνται καί νά συκοφαντῶνται.

Οὕτω, τά βέλη τῆς άρνήσεως καί τῆς άμψισβητήσεως ἐστράφησαν καί ἐναντίον τοῦ πρώτου Χριστιανοῦ αὐτοκράτορος, τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Καί τόν τίτλον τού «Μεγάλου» θεωροῦν χαριστικόν καί τόν φωτοστέφανον τοῦ «Ἀγίου» πεισμόνως τοῦ ἀρνοῦνται μερικοί, ἐξ ἀφορμῆς τῶν ἀνθρωπίνων ἀδυναμιῶν καί σφαλμάτων, τά ὁποῖα ἐπαρουσίασεν ὁ βίος αὐτοῦ πρίν ἀναγεννηθῆ «δι’ ὕδατος καί Πνεύματος».

Τά προβλήματα καί ἡ λύσις αὐτῶν εἶναι τό μέτρον τῆς ἀξίας τῶν μεγάλων τῆς Ἱστορίας. Καί ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, εὑρεθείς εἰς τήν ὁροθετικήν γραμμήν τῶν δύο κόσμων, τοῦ ἀρχαίου ἐθνικοῦ ὁ ὁποῖος ἔδυε φυσιολογικά, ἔπειτα ἀπό βασιλείαν πολλῶν αἰώνων, καί τοῦ νέου κόσμου ὁ ὁποῖος ἀνεδύετο μέσα ἀπό τήν θλῖψιν τῶν διωγμῶν τοῦ παλαιοῦ καθεστῶτος, πρῶτος ἐτόλμησε νά σταθῆ μέ σεβασμόν ἀπέναντι τοῦ διωκομένου Θεοῦ καί νά θέσῃ τόν ἑαυτόν του, ὑπό τήν προστασίαν καί έξουσίαν Ἐκείνου.

Δι’ αὐτό καί μόνον τό τολμηρό βῆμα του χαρακτηρίζεται, ὑπό τῶν ἱστορικών, ὡς ἰδιοφυής καί Μέγας.

Τό διάταγμα τῶν Μεδιολάνων δέν τού ἐξησφάλισε τήν «άγιότητα», ὅπως ἐσφαλμένως διατείνονται οἱ σύγχρονοί μας ἐχθροί του, διότι τότε θά ἔπρεπε, κατά λόγον δικαιοσύνης νά ἀνακηρυχθῆ «ἅγιος» καί ὁ συνυπογράψας τό περί ἀνεξιθρησκείας διάταγμα Λικίνιος.

Ὅμως οὐδαμοῦ εἰς τόν κατάλογον τῶν ἐκλεκτῶν «τῆς παρατάξεως Κυρίου», ἀναφέρεται τό ὄνομα αὐτοῦ.

Ἡ ἀνυπολογίστου ἀξίας προσφορά αὐτοῦ, πρός τήν αἱμόφυρτον μητέρα Ἐκκλησίαν, ὁ λαμπρός ψυχικός στολισμός καί τό ἅγιον, κατά πάντα, τέλος τῆς ἐπιγείου αὐτοῦ ζωῆς τοῦ ἐξησφάλισαν τόν περίδοξον τίτλον τοῦ «Μεγάλου» καί κατεχώρισαν τό ὄνομα αύτοῦ μεταξύ τῶν Ἰσαποστόλων καί Ἁγίων.

Συμφώνως πρός τήν μαρτυρίαν τοῦ Ἱστορικοῦ Εὐσεβίου Καισαρείας, κατήργησε τά εἰδωλολατρικά ἤθη καί ἔθιμα καί έξωστράκισε τάς ἀκολάστους τελετάς τῶν εἰδωλολατρῶν ἀντικαταστήσας αὐτάς, διά τῶν σεμνῶν ἁγιαστικῶν τῆς Χριστιανικῆς θρησκείας μυστηρίων.

Πρωτίστως θέτει τέρμα εἰς τούς σκληρούς καί ἀπεινεῖς διωγμούς κατά τῆς νέας θρησκείας καί ἀνακηρύσσει αὐτήν ἐπίσημον θρησκείαν τοῦ κράτους.

Οὕτω, διά τῆς βαθείας καί εἰλικρινοῦς άγάπης αὐτοῦ, ἀναδεικνύεται ταπεινός ἐργάτης καί στυλοβάτης τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ «παντί σθένει τό συμφέρον αὐτῆς προμυθούμενος». Ὠνόμαζεν ἑαυτόν δοῦλον καί θεράποντα τού Ἰησοῦ, τήν στιγμήν κατά τήν ὁποίαν οἱ προκάτοχοί του ἐχλεύαζον τόν Χριστόν ὡς πλάνον καί ἐλάτρευον «τήν κτίσιν παρά τόν Κτίσαντα».

Ἐπανέφερεν έκ τῆς ἐξορίας τούς ἱερεῖς καί ἀπέδωκεν εἰς αὐτούς σύν τόκῳ τάς δημευθείσας περιουσίας των, ἕνεκα τῶν διωγμῶν, τοιαύτη δέ ἦτο ἐκτίμησίς του πρός αὐτουςἡ ἀγἀπη του καί ὁ σεβασμός του, ὥστε ἦτο ἕτοιμος νά σκεπάσῃ τά ἀνθρώπινα σφάλματά των μέ τήν «βασιλικήν του ἁλουργίδα», Ἐπέτρεψεν, εἰς τούς τόπους τῆς λατρείας, νά κτισθοῦν ναοί μεγαλοπρεπεῖς καί δή εἰς τά θεοβάδιστα μέρη τῆς Παλαιστίνης, ὅπως ὁ Ναός τῆς θείας Γεννήσεως καί τῆς Ἀναστάσεως, εἰς τήν Βηθλεέμ καί τήν Ἱερουσαλήμ ἀντιστοίχως, ἐπιστατοῦσε δέ ὁ ἴδιος, κατά τήν ἀγοράν τῶν ὑλικῶν καί τήν ἀνοικοδόμησίν των.

Ἐνδιεφέρθη μεγάλως διά τήν εἰρηνευσιν τῆς Ἐκκλησίας καί διά τήν στερέωσιν τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καί οὐρανοπέμπτου διδασκαλίας, συγκαλέσας πρός τοῦτο τήν Α’ Οίκουμενικήν Σύνοδον.

Εἰς τούς 318 Θεοφόρους πατέρας, πολλοί ἐκ τῶν όποίων ἔφερον, ἐπί τοῦ σώματός των, «τά στίγματα τοῦ Κυρίου», ἐξ αἰτίας τῶν διωγμῶν, ἐπεφύλαξε θερμοτάτην ὑποδοχήν, ἐτίμησε καί ἐφιλοξένησεν αὐτούς εἰς τά ἀνάκτορα, θεωρῶν καί ἑαυτόν, μετά καυχήσεως ἐν Κυρίῳ «ἐπίσκοπον ἐκ τῶν ἐκτός».

Ὕστερον ἀπό τήν οὐράνιον κλῆσιν, μέ τήν ἐμφάνισιν τοῦ Τιμίου Σταυροῦ εἰς τόν Οὐρανόν καί τήν κατηγορηματικήν ἐπιγραφήν «τούτῳ νίκα», ὑψώνει τό σύμβολον τοῦτο τῆς θυσίας καί τῆς ἀγάπης, ὡς τό πρῶτον Χριστιανικόν λάβαρον, στολίζει δέ μέ αὐτό τό στέμμα καί τά ἐνδύματά του, τά ἐνδύματα τῶν στρατιωτῶν, τά ὅπλα, τά τείχη τῆς πόλεως καί τά ἀνάκτορα ὡς καί ἅπαντα τά δημόσια κτίρια.

Ἔργῳ καί πείρᾳ μαθών, τόν νικοποιόν ἐτίμα σταυρόν. Μέ αὐτόν ἐνίκα τούς θεομάχους, ἐδίωκε τούς αἱρετικούς, ἔτρεπεν εἰς φυγήν τῶν δαιμόνων τάς φάλαγγας». Εἰς ἕνα δόρυ τό ὁποῖον ἀφιέρωσεν εἰς τήν Ρώμην κάτωθι τοῦ χαράγματος τοῦ τύπου τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἀνέγραφε: «Τήν πόλιν σας, τήν Σύγκλητον καί τόν λαόν διέσωσεν, ἀπό τόν τύραννον, τό σημεῖον τοῦτο».

Ὡσαύτως πρῶτος καθιερώνει τήν Κυριακήν ἀργίαν καί δίδει οὕτω τήν εὐκαιρίαν εἰς τούς χριστιανούς νά τελοῦν τό τῆς λατρείας των άνεμποδίστως.

Ἐπίσης πρῶτος καθιερώνει τήν ὁμαδικήν ἐν τῶ στρατεύματι προσευχήν, ἡ ὁποία ἔκτοτε ἐπικρατεί μέχρι και σήμερον, άναφερόμενος δέ εἰς τόν Θεόν κατ’ αὐτήν ἔλεγε: «Σέ μόνον οἴδαμεν Θεόν, Σέ βασιλέα γνωρίζομεν, Σέ βοηθόν ἐπικαλούμεθα, παρά σοῦ τάς νίκας ἠράμεθα, διά σέ κρείττους τῶν ἐχθρῶν ἡμῶν κατέστημεν».

Εἰς ἐποχήν κατά τήν ὁποίαν ἄλλοι ἔκαιον καί διαφοροτρόπως κατέστρεψον τήν Ἁγίαν Γραφήν, ὁ Μέγας Κωνσταντίνος διέθετε τεράστια χρηματικά ποσά, διά τήν ἀντιγραφήν καί διάδοσίν της, Χωρίς νά παραμελῆ τά πολυποίκιλα διοικητικά του καθήκοντα, καθ’ ἑκάστην πρωϊαν ἐμελέτα, εἰς τά ἀνάκτορα μαζί μέ τούς αὐλικούς του, τόν λόγον τοῦ Θεοῦ, καθιερώσας οὔτως ἐπισήμως τήν καθ’ ὁμάδας μελέτην τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

Ἐπίσης καί τούς φόρους τῶν Χριστιανῶν ἐργατῶν καί ἀγροτῶν ἐμείωσεν αἰσθητῶς καί τά χρέη αὐτῶν ἐχάρισεν, διά πρώτην δέ φοράν διώρισεν εἰς δημοσίας κρατικάς θέσεις ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι ἀνῆκον εἰς τήν θρησκείαν τοῦ Ναζωραίου, δεσμεύσας μάλιστα πρός τοῦτο διά νόμων καί τούς διαδόχους αὐτοῦ.

Μέγα φώς, εἰς τό προηγηθέν πυκνόν σκότος, ἐπεφάνη, Πᾶν ἔργον λαμπρόν καί μέγα, ἀπό Θεοῦ ὡμολογεῖτο.

Ὄντως τό Ἔθνος, ἐπί τῶν ἡμερῶν τοῦ Μεγάλου τούτου ἀνδρός, νεοπαγῆ καί νεοφανῆ βίον διῆγεν. Πάντα τά ἀνωτέρῳ, τά ὁποῖα ἐνδεικτικῶς μόνον κατεγράφησαν καί τά ὁποῖα τοῦ ἐξησφάλισαν τόν τίτλον τοῦ «Μεγάλου» καί τοῦ «Εὐεργέτου», ἦσαν ἀπαύγασμα τῆς χριστιανικῆς ἀρετῆς, ἥτις ἐστόλιζε τήν μακαρίαν αὐτοῦ ψυχήν και ἥτις τοῦ προσέφερε τόν λαμπρόν τίτλον τοῦ «‘Ἰσαποστόλου» καί ἰδίως τόν φωτοστέφανον τοῦ «Ἁγίου».

Εἶχε πολλούς λόγους νά καυχᾶται. Μέγας εὐεργέτης ἐχαρακτηρίσθη, ὑπό τοῦ λαοῦ του, ὅστις μάλιστα προσεκύνει τήν εἰκόνα του. Χρυσοῦς αἰών ὠνομάσθη ἡ περίοδος τῆς βασιλείας του.

Καί ὅμως ἔμεινε πάντα ταπεινός μέ ψυχικό στολίδι τήν ὑψοποιόν ταπείνωσιν. Διά διατάγματος ἀπηγόρευσε τήν προσκύνησιν τῆς εἰκόνος του, ὅταν δέ τον ἐχειροκρότουν, διά τά κατορθώματά του, τότε ὕψωνε τούς ὀψθαλμούς του εἰς τόν οὐρανόν καί ἔλεγε πρός τούς έπευφημοῦντας αύτόν. «Ἐκεῖνον πρέπει νά τιμᾶτε καί νά ὑπερθαυμάζετε. Ἐκεῖνος εἶναι ὁ πάντων βασιλεύς. Δι’ ἐμέ νά προσεύχεσθε νά μείνω πιστός δοῦλος Ἐκείνου». Τάς εὐλογημένας σκέψεις, τά σοφά λόγια καί τάς καλάς πράξεις του ἀπέδιδεν εἰς τόν Θεόν καί εἰς τόν φωτισμόν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γεμᾶτος δέ εὐγνωμοσύνην ἐπανελάμβανε τόν λόγον τοῦ Ἀποστόλου Παύλου.

«Τί ἔχεις ὅ οὐκ ἔλαβες; εἰ δέ καί ἔλαβες, τί καυχᾶσαι ὡς μή λαβών; (Α΄ Κορινθ. δ’, 7). Ἦτο μακάριος, ἐπίσης, διότι, κατά τήν Γραφήν, ἠλέησε μέ πολλήν προθυμίαν καί ἀκαταπαύστως ὅλους τούς ἔχοντας ἀνάγκην βοηθείας. «Μακάριος ἀνήρ ὁ ἐλεῶν ὅλην τήν ἡμέραν».

Καθημερινῶς πλήθη πιστῶν ἐπεσκέπτοντο τά ἀνάκτορα καί ἐκεῖνος «ἐσκόρπιζεν, ἔδιδε τοῖς πένησι» καί ἐτοποθέτει οὕτως, εἰς τήν τράπεζαν τοῦ οὐρανοῦ, τούς ἐπιγείους θησαυρούς του, ἐκεῖ «ὅπου οὔτε σής οὔτε βρῶσις ἀφανίζει καί ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδέ κλέπτουσι» (Ματθ. στ, 20).

Ἐφρόντιζεν, ὡς καλός καί φιλόστοργος πατήρ, νά προστατεύῃ τά ὀρφανά, ἰδίως νά ἐξασφαλίσῃ ὅλα τά ἀπαραίτητα διά τό καινούργιο σπίτι τῶν κοριτσιῶν, ὅταν ἤρχοντο εἰς γάμου κοινωνίαν.

Ἀλλά καί ὡς ἄνθρωπος προσευχῆς ἐχαρακτηρίσθη ὑπό τῶν συγχρόνων του καί ὡς τοιοῦτος ὑπό πάντων ἐθαυμάζετο. Δέν ἐθεωροῦσε τήν μετά τοῦ Θεοῦ ἐπικοινωνίαν, ὡς καθῆκον, άλλά ὡς ψυχικήν ἀνάγκην.

Πρῶτος εἰσέρχετο εἰς τόν ἱερόν Ναόν καί τελευταῖος ἀνεχώρει, τό δε Ἅγιον Πάσχα διενυκτέρευε εἰς τόν Ναόν. Πρίν άπό κάθε ἔργον καθημερινόν ἤ ἰδίως πολεμικήν ἐπιχείρησιν, ἐνήστευεν ἐξαντλητικά καί γονατιστός ἤ εἰς στάσιν ὀρθίαν, εἰς τό παλάτι ἤ εἰς τήν σκηνήν, μέ τά χέρια ὑψωμένα καί τούς ὀφθαλμούς δακρυσμένους, παρακαλοῦσε τόν Θεόν νά τόν φωτίσῃ καί νά εἶναι «δεξιός βοηθός» αὐτοῦ.

Προσφιλεστάτη ἦτο, διά τούς ζωγράφους ἡ παράστασις τοῦ προσευχομένου Βασιλέως.

Τοιαύτην παράστασιν βλέπομεν εἰς τά νομίσματα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης τά ὁποῖα σώζονται εἰς τά μουσεῖα. Ἔζησε μέ πολλήν αὐταπάρνησιν καί περιφρόνησιν πρός τά ὑλικά ἀγαθά. Ἑπόμενον εἶναι «ὁ γευθείς τῶν ἄνω, νά καταφρονῃ τῶν κάτω».

Ἐπλησίαζεν ἐκείνους οἱ ὁποῖοι διεπληκτίζοντο διά ὑλικά πράγματα καί ἀφοῦ ἐνουθέτει αὐτούς, διά τού δόρατος ἐσημείωνεν εἰς τήν γῆν τόν τόπον τόν ὁποίον ἐπρόκειτο ὁ καθένας νά καταλάβῃ, ὅταν θά ἀπέθνησκεν.

Ὡς ἄνθρωπος καί αὐτός, «σάρκα φορῶν καί τόν κόσμον οἰκῶν ἐκ τοῦ διαβόλου ἐπλανήθη». Διέπραξε σψάλματα σοβαρά, πλήν ὅμως ἐφρόντισε διά τήν ἀποκατάστασιν τῶν σχέσεών του μέ τόν Θεόν καί διά τήν ἐξάλειψιν ἐκ τῆς καρδίας του καί τοῦ ἐλαχίστου ρύπου.

Πάντα τα σφάλματα διεπράχθησαν πρίν γνωρίσῃ καί άγαπήσῃ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς καί καρδίας του τόν θεῖον Λυτρωτήν. Πρίν ἀναγεννηθῆ «δι’ ὕδατος» καί διά δακρύων. Μετανοεῖ γονατιστός καί ἐξομολογεῖται δημοσίᾳ μετά δακρύων, ὅλα τά ἀνθρώπινα άμαρτήματά του, ἐνῶ τά χείλη του συνεχῶς κατασπάζονται τήν γῆν.

Μετά τήν εἰλικρινῆ ἐκείνην μετάνοιαν δέχεται τό θεῖον Βάπτισμα καί ἐνδύεται τόν συμβολικόν λευκόν χιτῶνα τῶν νεοφωτίστων, τόν ὁποῖον δέν ἀποχωρίζεται μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς του. Κοινωνεῖ πολλάκις ἐν κατανύξει βαθυτάτη.

Τά χείλη του ἀκαταπαύστως ἐπαναλαμβάνουν, ἐνῶ ἡ καρδία του πάλλει ἀπό χαράν: «Τώρα εἶδα τό φῶς τό ἀληθινόν». Εἰς τούς θρηνοῦντας ἔλεγε: «Μη κλαίετε. Προσεύχεσθε μόνον νά μή χάσω τήν πορείαν μου πρός τόν θεῖον Λυτρωτήν». Εὐθύς μετά τόν θάνατόν του τόν ὁποῖον ἐθρήνησαν οἱ πάντες, ἤρχισε καί ἡ τιμή αὐτοῦ, ὡς ἁγίου, καί μάλιστα «Μεγάλου», Οἱ ζωγράφοι τόν παρουσιάζουν εἰσερχόμενον δι’ ἁψῖδος εἰς τόν οὐρανόν, εἰς δε τα νομίσματα χαράσσεται ἡ παράστασις καθ’ ἥν ὁ Μακάριος Ἐκεῖνος ὁδηγεῖται εἰς τόν οὐρανόν, ἐφ ‘ ἅρματος ἐποχούμενος.

Ὄντως ἐνάρετος, εὐλογημένη καί μεγαλειώδης ἡ ζωή αὐτοῦ καί πολιτεία. Μεγάλη, σωτήριος καί ἐξαγνιστική ἡ μετάνοιά του. Ἅγιον καί κατά πάντα χριστιανικόν τό τέλος του. Ἰδού διατί ἡ Έκκλησία μας γηθοσύνως πανηνυρίζει καί χρεωστικῶς τιμᾶ τήν ἱεράν μνήμην τοῦ Θεοστέπτου Μεγάλου Βασιλέως καί Ἰσαποστόλου.

Από το βιβλίο »Διδαχικά» του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης κ.κ. Ευσταθίου

http://www.romfea.gr/arthra-apopseis/24483-2014-05-22-09-48-00