Γράφει ὁ Ἀρχιμ. Ἰωὴλ Κωνστάνταρος
Πολλὰ ἔχουν γραφεῖ καὶ ἔχουν λεχθεῖ περὶ
τῆς προσωπικότητος τοῦ Ἁγίου καὶ Μεγάλου Κωνσταντίνου καὶ τῆς μητέρας
τοῦ τῆς Ἁγίας Ἑλένης. Τόσο θετικά τα ὁποῖα στηρίζονται στὴν ἴδια τὴν
ἱστορία, ὅσο καὶ ἀρνητικὰ ποὺ ἀποκαλύπτουν ἰδιοτέλεια, ἄκρατο
ὑποκειμενισμὸ καὶ ἄγνοια τῆς χριστιανικῆς πραγματικότητας.
Ἃς περάσουμε ὅμως νὰ δοῦμε τὸν ἅγιο
Κωνσταντῖνο σὲ σχέση μὲ τὴν πνευματικὴ ζωὴ καὶ συγκεκριμένως τὴν
προσευχητικὴ του διάθεση καὶ αὐτὴν τὴν ἴδια τὴν προσευχή του.
Τίθεται λοιπὸν ἐξ' ἀρχῆς τὸ ἐρώτημα:
«προσηύχετο ὁ ἱδρυτὴς τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ πρῶτος αὐτοκράτορας τῆς
Βυζαντινῆς μας αὐτοκρατορίας; Προσηύχετο ὁ υἱὸς τῆς ἁγίας Ἑλένης;
Προσηύχετο ὁ Ἅγιος, ὁ Μέγας καὶ Ἰσαπόστολος;»
Μόνο ὡς ρητορικὸ μπορεῖ νὰ σταθεῖ τὸ
ἐρώτημα καὶ τοῦτο γιὰ νὰ μᾶς δώσει τὴν ἀφορμὴ ὥστε μαζὶ μὲ τὴν
παρουσίαση τῆς δικῆς του προσωπικότητος νὰ ἀναθεωρήσουμε τὴν ἔκβασιν καὶ
τῆς δικῆς μας ἀναστροφῆς, κατὰ τὸν λόγο τοῦ Ἀποστόλου τῶν ἐθνῶν, καὶ νὰ
προκόψουμε ἐπὶ πλέον στὸ στάδιο τῆς προσευχῆς.
Μιὰ μητέρα, ὅταν προσεύχεται, δὲν μπορεῖ
παρὰ καὶ τὸ παιδί της νὰ τὴν ἀκολουθήσει. Πόσο μᾶλλον ὅταν ἐδῶ
πρόκειται περὶ τῆς ἁγίας Ἑλένης, τῆς ὁποίας ἡ προσευχὴ ἦταν ὡς....
Ἐδέχθη τὸ λοιπὸν καὶ ἔμαθε ὁ μέγας
Κωνσταντῖνος, ἐξ' ἁπαλῶν ὀνύχων τὴν εὐλογία καὶ τὴν τέχνη τῆς προσευχῆς.
Ὄχι βεβαίως μιᾶς ἐξωτερικῆς προσευχῆς, ὅπως ἔπρατταν οἱ εἰδωλολάτρες
της τότε ἐποχῆς ἀλλὰ καὶ οἱ σύγχρονοι. Ὁ μέγας Κωσταντίνος διδάχθηκε τὴν
χριστιανικὴ προσευχή, ποὺ ἡ ὅλη ὕπαρξη στρέφεται πρὸς τὸν δημιουργό της
καὶ ἀπὸ τὸ θυσιαστήριον τῆς καρδίας ἀναπέμπεται πρώτον ἡ δοξολογία,
δεύτερον ἡ συγγνώμη γιὰ τὰ λάθη καὶ τέλος ἡ δέησις καὶ τὰ αἰτήματα πρὸς
τὸν Τριαδικὸ Θεό.
Ἀλλὰ μπορεῖ νὰ τεθεῖ τὸ ἐρώτημα περὶ τῆς
ψυχικῆς διαθέσεως καὶ προσευχητικὴς εὐφορίας τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου
ὅταν στὸ καταμεσήμερο ἐμφανίζεται ὁ τίμιος τοῦ Κυρίου Σταυρός, μὲ τὴν προτροπὴ «ἐν τούτω νίκα»;
Μπορεῖ κανεὶς νὰ ἀμφιβάλλει ὅταν ὁ ἴδιος
καὶ οἱ γενναῖοι του ἀξιωματικοὶ καὶ στρατιῶτες, κατασκευάζουν τὸ λάβαρο
καὶ τίθενται ὑπὸ τὴν προστασία τοῦ τιμίου Σταυροῦ; Ἡ ἴδια ἡ Ἱστορία
καταγράφει στὶς χρυσές της σελίδες τὰ γεγονότα. «Δυναμωμένος πλέον καὶ
χαρούμενος, μετὰ τὸ ὅραμα, ἐκάλεσε τοὺς φίλους του, τοὺς διηγήθηκε καὶ
τοὺς περιέγραψε τὸ γεγονὸς τονίζοντας τὴν σημασία καὶ τὴν ἑρμηνεία».
Στὴν συνέχεια, κάλεσε χωρὶς ἀργοπορία χρυσοχόους τεχνίτες, ποὺ σύμφωνα
μὲ τὶς ὑποδείξεις του, κατεσκεύασαν τὸ σῆμα, ποὺ ὁ Μ. Κωνσταντῖνος τὸ
ἐπονόμασε «Λάβαρον» καὶ ἕτοιμο πλέον, τὸ προέβαλλε στὸ στράτευμα»!
Στὴν ἀρχή, πέρασαν τὶς Ἄλπεις, ἔφθασαν
στὸ Τουρίνο, στὸ Μιλάνο καὶ στὴ Βρέσια καὶ σὲ ἄλλες πόλεις ποὺ τοὺς
ἄνοιξαν τὶς πύλες, ἄλλες μὲ λίγη καὶ ἄλλες μὲ περισσότερη ἀντίσταση.
Ἔτσι στὶς 28 Ὀκτωβρίου τοῦ 312 προπορευομένου τοῦ Λαβάρου καὶ ὑπὸ τὴν
σκέπην τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ὁ Μ. Κῶν/νὸς ἔφθασε κάτω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς
Ρώμης.
Ὅμως «ἐπιλήψει μὲ διηγούμενον ὁ χρόνος»
τὰ καθαυτὸ συγκινητικὰ καὶ ἔνδοξα ἱστορικὰ γεγονότα, τὰ ὁποῖα ὀφείλουμε
ὡς Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ καὶ δὴ Ἕλληνες, νὰ τὰ γνωρίζουμε στὴν αὐθεντική
τους μορφή, καὶ ὄχι ὅπως τὰ παραχαράσουν οἱ στρατευμένοι «ἱστορικοί».
Ἐκεῖνο ποὺ ἔχει σημασία γιὰ τὸ θέμα μας,
εἶναι πὼς ὁ μετέπειτα Μονοκράτωρ βίωνε τὴν προσευχὴ καὶ γνώριζε πολὺ
καλῶς τὴν δύναμή της.
Πρὶν ἀπὸ 1300 περίπου χρόνια ἀπὸ τὴν
ἐποχὴ τοῦ Μ. Κωνσταντίνου, ἕνας ἄλλος μεγάλος καὶ γενναῖος, ὁ προφητάναξ
Δαυίδ, μὲ τοὺς τόσους πολέμους καὶ τὶς τόσες περιπέτειες, ἀλλὰ καὶ τὶς
τόσες εὐθύνες τοῦ βασιλείου του, σημείωνε στὸ βιβλίο τῶν ψαλμῶν του,
ἀπευθυνόμενος πρὸς τὸν Κύριο: «ἑπτάκις τὴν ἡμέραν ἤνεσάν σε», τόσο πολὺ
δηλ. ἐπιθυμοῦσα καὶ διψοῦσα τὴν ἐπικοινωνία μαζί σου Κύριε, ὥστε ἑπτὰ
φορὲς τὴν ἡμέρα σὲ δοξολογοῦσα καὶ προσευχόμουν σ΄ ἐσένα. Καὶ ἂν αὐτὸ
συνέβαινε μὲ τὸν προφήτη καὶ βασιλέα Δαυίδ, εὔκολον τώρα νὰ σκεφθοῦμε
ὅτι αὐτὸ θὰ συνέβαινε ἔτι πλέον μὲ τὸ σκεῦος τῆς ἐκλογῆς, τὸν Ἰσαπόστολο
Ἅγιο Κωνσταντῖνο.
Καὶ στὸ σημεῖο αὐτὸ ποὺ φθάσαμε, ἃς
τονιστεῖ καὶ τοῦτο πρὸς τοὺς ἄδικους κριτὲς τοῦ ἰδρυτοῦ τῆς
Κωνσταντινουπόλεως. Ὅπως ὁ Δαυίδ, ὡς ἄνθρωπος ξέπεσε ἀπὸ τὰ ὕψη τῆς
πνευματικότητος ποὺ εὐρίσκετο, λόγω τοῦ γνωστοῦ, διπλοῦ του καὶ μεγάλου
ἁμαρτήματος, ἡ συντριπτική του ὅμως μετάνοια τὸν ἀνεβίβασε κατόπιν σὲ
μεγαλύτερα ἀπὸ τὰ ὕψη ποὺ εὑρισκόταν πρίν, καὶ ἔτσι κατέστη εἰς τοὺς
αἰώνας παράδειγμα μετανοίας, οὕτω πὼς καὶ ὁ Μ. Κωνσταντῖνος, μὲ τὸ δικό
του «ἐλέησον μὲ ὁ Θεὸς κατὰ τὸ μέγα ἔλεός σου», διὰ τοῦ Ἱεροῦ δηλ.
Μυστηρίου τοῦ Βαπτίσματος, ἐλευκάνθη ἀπὸ ὁτιδήποτε εἶχε προηγηθεῖ καὶ
ἔτσι ἔφθασε στὰ ὕψη τῆς ἁγιότητος. Καὶ ἐπιτέλους, αὐτὴ εἶναι ἡ δύναμις ἡ
πνευματικὴ ποὺ κατέχει ἡ Ἐκκλησία μας. Νὰ παίρνει τὸν κόρακα καὶ νὰ τὸν
μεταβάλει σὲ περιστερά, κατὰ τὸν λόγο τοῦ πρυτάνεως τῶν ἱεροκηρύκων,
τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου. Νὰ λαμβάνει ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ τὸν Σαῦλον καὶ νὰ
τὸν ἀναδεικνύει εἰς Παῦλον καὶ τῶν ἐθνῶν Ἀπόστολον. Νὰ ἐμβαπτίζει τὸν
αὐτοκράτορα Κωνσταντῖνο καὶ νὰ τὸν παραδίδει ἅγιον καὶ μάλιστα ἕνα των
μεγαλυτέρων ἁγίων, μαζὶ μὲ τὴν ἁγία του μητέρα Ἑλένη.
Ἀλλὰ ἐκεῖ ποὺ βλέπουμε τὸν Μ.
Κωνσταντῖνο νὰ προσεύχεται καὶ μάλιστα γιὰ τὴν ἐσωτερικὴ εἰρήνευση τῆς
ἐκκλησίας, ἀφοῦ εἶχε ἐπέλθει ἡ ἐξωτερικὴ διὰ τοῦ διατάγματος τῶν
Μεδιολάνων τὸ 313 εἶναι ὅταν προεδρεύει τῆς πρώτης Οἰκουμενικῆς
Συνόδου.
Ἃς μεταφερθοῦμε, μέσω τῶν πνευματικῶν του δυνάμεων στὸν χῶρο τῆς Συνόδου.
Νίκαια τῆς Βιθυνίας 325 μ.Χ. τὰ ἀείποτε
ἑλληνικὰ χώματα τὰ πορφυρωμένα ἀπὸ τὸ αἷμα τῶν μαρτύρων τῆς πίστεως καὶ
τῶν ἡρώων τῆς φυλῆς.
Ὁμολογητὲς καὶ Ὅσιοι Ἱεράρχες
παρευρίσκονται ἐπὶ τὸ αὐτό. Στὴ θέα τούτων τῶν ἱερῶν ἀνδρῶν ποὺ στὰ
ἀσκητικά τους σώματα φέρουν τὰ στίγματα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ δηλ. τῶν
διωγμῶν, ρίγη συγκινήσεως καταλαμβάνουν τοὺς πιστούς. Μεταξὺ δὲ αὐτῶν,
καὶ οἱ ἅγιοι Νικόλαος, Σπυρίδων, Μ. Ἀθανάσιος ἀλλὰ καὶ τόσοι ἄλλοι τῶν
ὁποίων τὰ ὀνόματα κοσμοῦν τὰ ἱερά μας συναξάρια, 318 τὸν ἀριθμόν.
Προσωπικότητες δηλ. ποῦ ἐκτός των ἄλλων ἐβίωναν τὴν προσευχή, τὴν
νοερὰ-καρδιακὴ προσευχή. Εἶχαν ξεπεράσει τὴν κάθαρση καὶ εὑρίσκονταν
στὸν φωτισμὸ καὶ πλεῖστοι ἐξ΄αὐτῶν στὴν θέωση. Ἐν μέσω δὲ αὐτῶν τῶν
ἐπουρανίων ἀνθρώπων καὶ ἐπιγείων ἀγγέλων, τοποθετώντας στὸν
αὐτοκρατορικὸ θρόνο, ποὺ εὑρισκόταν στὸ κέντρο, τὸ Ἱερὸ Εὐαγγέλιο, καὶ
καθήμενος ἐπὶ ταπεινοῦ βάθρου «ἐπὶ σκαμνίου», προσευχόμενος καὶ
παρακολουθώντας τὶς ἐργασίες τῆς Συνόδου, ὁ ἴδιος ὁ Μ. Κωνσταντῖνος!
Ἐὰν δὲ μελετήσει κανεὶς τὰ τῆς Α'
Οἰκουμενικῆς συνόδου, ὁπωσδήποτε θὰ βιώσει τὸν ἀγώνα, τὴν ἀγωνία καὶ τὴν
ἔμπονη προσευχὴ τοῦ Αὐτοκράτορος γιὰ τὴν εἰρήνευση τῆς Ἐκκλησίας καὶ
κατ' ἐπέκτασιν τῆς Αὐτοκρατορίας.
Χρειάζεται ἄραγε, νὰ σχολιαστεῖ ἡ στάση
αὐτὴ τοῦ Μ. Κωνσταντίνου, τόσο ἀπὸ τὴν σκοπιὰ τῆς προσευχῆς, ὅσο καὶ
ἀπὸ τὴν σκοπιὰ τῆς ἀγάπης πρὸς τὴν Ἐκκλησία; Χρειάζεται ἄραγε σχόλιο σὲ
σχέση μὲ τὸ σήμερα; Τοῦτο μόνο λέμε: ἐὰν ἀγαπητοί μου μᾶς ἔχει ἀπομείνει
κάποιος σταλαγμὸς δακρύων, ἃς τὸν προσφέρουμε ὡς σπονδὴ γιὰ τὸ
Ταλαίπωρο Ἑλληνικό μας Ἔθνος, γιὰ τὴν Ἐκκλησία μας καὶ ἰδίως γιὰ τὴν
νεολαία μας.
Ἀλλά, ὁ αὐτοκράτωρ αἰσθάνεται ὅτι οἱ
ἡμέρες τῶν ἐτῶν του παρῆλθαν καὶ ὁσονούπω φθάνει ἡ ὥρα ποὺ θὰ ἀφήσει
τούτη τὴν ζωή. Ὅλα καλά. Ναί, ὅμως ἔτι ἐν σοῖ λείπει Κωνσταντῖνε γιὰ νὰ
ὁλοκληρωθεῖς. Καὶ δίχως αὐτὸ δὲν γίνεται. Εἶναι ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ γιὰ
τὴν σωτηρία. Καὶ ἔρχεται τώρα ἡ ὥρα τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος. Τὰ νερὰ τῆς
κολυμβήθρας δέχονται μαζὶ μὲ τὴν ὕπαρξη καὶ τὰ καυτὰ δάκρυα τοῦ μεγάλου
ἀνδρός. «Βαπτίζεται ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ Κωνσταντῖνος εἰς τὸ ὄνομα τοῦ
Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». «Ὅσοι εἰς Χριστὸν
ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε»! Ἕως τότε, ὅλα ἤσαν καλά. Τώρα ὅλα
εἶναι ἄριστα καὶ ἅγια καὶ ἐπιπλέον συνεχῶς ἀνοικτὸς ὁ δίαυλος
ἐπικοινωνίας μὲ τὸν οὐρανὸ μέσω τῆς ἱερᾶς προσευχῆς.
Ἡ νοερὰ-καρδιακὴ προσευχή, ἐνεργεῖ
ἀσταμάτητα. Ἡ δὲ βασιλικὴ ἁλουργίδα; Κάπου παραπεταμένη, ἀφοῦ τώρα ὁ
χιτὼν τοῦ βαπτίσματος, ποὺ ἀρνεῖται νὰ ἀπεκδυθεῖ, συμβολίζει τὸ φῶς τῆς
Χάριτος. «Χιτώνα μοὶ παρασχου φωτεινὸν ὁ ἀναβαλλόμενος φῶς ὡς ἱμάτιον»!
Καμμία διάθεση τώρα γιὰ τὶς κοσμικὲς
ὑποθέσεις. Ἀναπνοὴ ἡ προσευχὴ γι' αὐτὸ καὶ πληθαίνουν οἱ ἐπισκέψεις τῶν
ἁγίων. Ὁ ἴδιος ὁ Μέγας Παΐσιος, ποὺ θαυμαστῶ τῷ τρόπω τὸν ἐπισκέπτεται,
τοῦ ἀποκαλύπτει πὼς οἱ τέλειοι μοναχοί, φθάνουν ἐνώπιόν τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ, δίχως ἡ ψυχή τους νὰ περάσει τὰ φοβερὰ τελώνια τῶν δαιμόνων!
Πόσο θὰ ἤθελε τώρα ὁ «νεοφώτιστος ἅγιος»
νὰ γύριζε πίσω τὸν χρόνο, νὰ ἀρνεῖτο τὴν αὐτοκρατορικὴ δόξα καὶ νὰ
ἐνδύετο τὸ μέγα καὶ ἀγγελικὸ σχῆμα τῶν μοναχῶν! Πόσο λαχταροῦσε νὰ
συμπεριλαμβάνεται στοὺς «ἐν ἐρημίαις, ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπὲς
τῆς γῆς», ἀγωνιζομένους καὶ ἀθλουμένους, ἀγνώστους γιὰ τὸν κόσμο,
γνωστοὺς ὅμως καὶ φίλους τοῦ Θεοῦ!
Εἶναι ὅμως ἅγιος! Τὰ πρῶτα προσευχητικὰ ψελίσματα ποὺ εἶχε λάβει ἀπὸ
τὴν ἁγία του μητέρα, τώρα, ξαναβρίσκοντας τὴν παιδική του ἀθωότητα καὶ
ἐντελῶς καθαρός, τὰ ἀποδίδει μὲ τὴν προσευχὴ τῶν τελείων. Ἐβάδιζε τὴν
ὁδὸν τῆς ἀτελευτήτου τελειότητος. Τώρα ὁ μεγάλος μας ἅγιος, ἀπολύτως
ἥσυχος καὶ παραδίδοντας τὰ πάντα στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ, προσεύχεται ὑπὲρ
τῆς αὐτοκρατορίας ποὺ ἵδρυσε, δέεται «ὑπὲρ τῶν ἁγίων του Θεοῦ
Ἐκκλησιῶν», προσεύχεται γιὰ τοὺς συγγενεῖς του καὶ ἀπογόνους του καὶ γιὰ
τὸν ἐαυτὸν του ψελλίζει τὸ «χριστιανὰ τὰ τέλη τῆς ζωῆς ἠμῶν...». Ἡ δὲ
ἁγία του μητέρα, ἡ ἁγία Ἑλένη, ἔρχεται καὶ πάλι μὲ τὴν ἁγία της ψυχή.
Τώρα ὅμως γιὰ νὰ τὸν συνοδεύσει μαζὶ μὲ τὸν φύλακα ἄγγελο καὶ τοὺς
φίλους του Μάρτυρες, Ὁμολογητές, καὶ Ὁσίους εἰς τὸν ἀκύμαντον λιμένα τῆς
Βασιλείας τῶν οὐρανῶν!
Ἀλλ' ὄχι ἀδελφοί μου. Δὲν μᾶς
ἐγκατέλειψε ὁ μεγάλος μας ἅγιος. Πρεσβεύει ὑπὲρ τοῦ Ἔθνους μας, ὑπὲρ τῆς
Ἐκκλησίας μας καὶ ὅλων των ὅπου γῆς εὐσεβῶν καὶ Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν.
Ταυτοχρόνως δέ, μᾶς δίνει ἕνα οὐράνιο μήνυμα, τὸ μήνυμα τῆς προσευχῆς
καὶ τῆς ἐλπίδας. Ἃς μὴν ἀποκάμουμε λοιπόν. «Οὐκ ἐάσει ἠμᾶς πειρασθῆναι
ὑπὲρ ὃ δυνάμεθα»
ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἐπειδὴ εἴδαμε μερικοὺς ἀπὸ τοὺς προσευχητικοὺς
σταθμοὺς τοῦ Ἁγίου καὶ Μ. Κωνσταντίνου, ἃς κλείσουμε μὲ τὸν ἅγιο Ἠσύχιο:
«Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ κοιμᾶται ἐκεῖνος ποὺ θέλει νὰ μείνει γιὰ πάντα
ἄτρωτος, διότι ἕνα ἀπὸ τὰ δύο πρέπει νὰ συμβεῖ. Ἢ θὰ περιπέσει σὲ
ἀφροντισιὰ κι ἀφοῦ χάσει τὶς ἀρετές του θὰ χαθεῖ κι ὁ ἴδιος ἢ θὰ
στέκεται πάντοτε στὸ νοῦ, προσευχόμενος, διότι ὁ ἐχθρὸς παραμένει
πάντοτε ἄγρυπνος, καιροφυλακτεῖ γιὰ νὰ ἐφορμήσει ἐναντίον μᾶς μόλις μᾶς
δεῖ ἀνέτοιμους καὶ ἔτσι νὰ λάβει τὸ τρόπαιον τῆς νίκης».
Τὸ λοιπὸν ἀδελφοί, ἀγώνας, προσευχὴ καὶ ἐλπίδα!
Εἴθε οἱ ἅγιες εὐχὲς τοῦ υἱοῦ καὶ τῆς
μητρός, δηλ. τοῦ Μ. Κωνσταντίνου καὶ τῆς Ἁγίας Ἑλένης νὰ μᾶς συνοδεύουν
πάντοτε καὶ νὰ μᾶς προστατεύουν ἀπὸ κάθε κακό.
Ἀμήν.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου